🚨 Pomoc dla Ukraińców w Polsce pod znakiem zapytania: co zmieni się po 30 września 2025 roku?

Pomoc dla Ukraińców. 25 sierpnia 2025 roku prezydent RP Karol Nawrocki zawetował ustawę, która miała przedłużyć obowiązywanie tzw. „specustawy” dotyczącej pomocy uchodźcom z Ukrainy do marca 2026 roku. Decyzja ta wywołała niepokój wśród setek tysięcy obywateli Ukrainy, którzy od 2022 roku korzystają z polskiego systemu wsparcia społecznego.

Co w praktyce oznacza to weto? Czy Ukraińcy mogą stracić prawo pobytu w Polsce? I jakie świadczenia pozostaną po 30 września 2025 roku?

📜 Podstawy prawne: UE i Polska

1. Tymczasowa ochrona w UE

• Ukraińcy korzystają z praw wynikających z Dyrektywy Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. ustanawiającej minimalne standardy udzielania tymczasowej ochrony.

• 4 marca 2022 roku Unia Europejska aktywowała ten mechanizm, a następnie został on przedłużony do 4 marca 2027 roku.

• Oznacza to, że Ukraińcy w Polsce (i w innych państwach UE) mają zagwarantowane podstawowe prawa:

  • legalny pobyt,

  • prawo do pracy,

  • prawo do edukacji dla dzieci,

  • dostęp do podstawowej i nagłej opieki medycznej.

    
    

Ważne: te prawa obowiązują automatycznie, niezależnie od decyzji władz polskich.

2. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

• Art. 91 Konstytucji RP stanowi:

  „Ratyfikowana umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową”.Oznacza to, że prawo unijne ma wyższą rangę od prawa krajowego, w tym także nad ustawami, które mogą zostać zawetowane przez prezydenta.
  

3. Polska „specustawa”

• „Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy” reguluje szczegółowe świadczenia i przywileje:

  • świadczenie wychowawcze („800+”),

  • pełny dostęp do bezpłatnej opieki medycznej,

  • pomoc w zakwaterowaniu i integracji społecznej,

  • dostęp do świadczeń rodzinnych i społecznych.

• Ustawa miała charakter czasowy i była kilkukrotnie przedłużana. Obecne przepisy wygasają 30 września 2025 roku.
  

⚖️ Co oznacza weto prezydenta?

Prezydent Karol Nawrocki stwierdził:

„Pomoc powinna być tylko dla tych, którzy pracują i płacą podatki”.

Skutki weta są następujące:

• Sejm nie może automatycznie przedłużyć specustawy,

• po 30 września świadczenia społeczne i dodatkowe przywileje wygasną, jeśli parlament nie odrzuci weta lub nie przyjmie nowej ustawy.

Jednocześnie Polska musi przestrzegać prawa UE i nie może pozbawić Ukraińców podstawowych praw gwarantowanych przez Dyrektywę 2001/55/WE.

🛡️ Co zostaje, a co znika?

🔹 Sfera	🛡️ Tymczasowa ochrona UE (pozostaje)	❌ Specustawa PL (wygasa po 30.09.2025)
Prawo pobytu	✔️ Do 4.03.2027	—
Praca	✔️ Prawo do pracy bez zezwolenia	—
Edukacja	✔️ Szkoły, przedszkola	—
Medycyna	✔️ Tylko nagła i podstawowa pomoc	❌ Pełny bezpłatny dostęp do lekarzy, leków i szpitali
Świadczenia społeczne	—	❌ „800+”, świadczenia rodzinne, zapomogi
Zakwaterowanie i transport	—	❌ Bezpłatne mieszkania, transport i wyżywienie
PESEL UKR	✔️ Nadal obowiązuje jako identyfikator	❌ Może utracić funkcję dostępu do świadczeń socjalnych

🔍 Konflikt prawny: kto jest silniejszy?

• Prezydent RP ma prawo weta zgodnie z art. 122 Konstytucji RP.

• Sejm może odrzucić weto większością 3/5 głosów.

• Ale nawet jeśli specustawa nie zostanie przedłużona, tymczasowa ochrona UE nadal obowiązuje.

Podsumowując:

• Polska nie może pozbawić Ukraińców prawa pobytu i pracy, bo to naruszałoby prawo UE.

• Polska może jednak zlikwidować dodatkowe świadczenia i przywileje socjalne, ponieważ UE ich nie gwarantuje.

  
  

📌 Wnioski - Pomoc dla Ukraińców od 1 października 2025 roku Ukraińcy w Polsce będą mieli nadal prawo do legalnego pobytu, pracy i edukacji dzięki decyzjom Unii Europejskiej. Jednak dodatkowe wsparcie socjalne, wprowadzone na mocy polskiej specustawy, może zniknąć w wyniku prezydenckiego weta.

Przyszłość pomocy społecznej dla uchodźców z Ukrainy zależy teraz od tego, czy parlament zdoła odrzucić weto lub przyjąć nową ustawę.

👉 Rekomendacja: Ukraińcy mieszkający w Polsce powinni już teraz przygotować się na możliwe zmiany – sprawdzić swój status zatrudnienia, ubezpieczenie zdrowotne oraz inne źródła wsparcia.